حمام خانی بستک

حمام خانی بستک یکی از آثار تاریخی دوره قاجاریه است که در شهر بستک در غرب استان هرمزگان قرار دارد.
سبک معماری بنا، از نوع چهار طاقی است که گنبدی بر بالای چهار طاق ساخته شده و مساحت آن ۳۷۵ مترمربع و دارای ۲۱ گنبد بزرگ و کوچک است.
بخش های مختلف حمام خانی شامل: درب ورودی، راه پله، راهرو، فضای میانی رختکن و حوض آب سرد، رختکن، نمازخانه، راهروی ورودی یا (میان در)، دستشویی، حمام عمومی یا گرم خانه، حمام خصوصی یا شاه‌نشین، محل نشستن و شستشو در گرم خانه، حوض آب ولرم، حوض آب گرم، حوض آب سرد و فضای پشتیبانی (هیزمدان، تون یا آتشگاه) است.
این حمام در درون زمین و در ابعادی حدود ۲۵ متر طول و ۱۵ متر عرض ساخته شده و مصالح به کار رفته در آن، سنگ، گچ، خاک رس، ساروج و خاکستر است.
این بنا به گونه‌ای ساخته شده که بام آن، حدود نیم متر از سطح زمین ارتفاع دارد. از مزایای این نوع معماری، استحکام و طول عمر بیشتر دیواره های حمام است که مقاومت آن را در برابر زلزله نیز افزایش می‌دهد و همچنین سبب می‌شود تا خاک همچون عایق حرارتی عمل کند و گردش هوا را در زمستان و تابستان، میان داخل حمام و فضای خارج آن به حداقل برسد که موجب گرمای بیشتر داخل حمام، در ایام سرد زمستان می‌شود.
در قسمت بالای گنبدها جهت تامین نور و تهویه هوای داخل حمام، حفره هایی (جام خانه) ایجاد شده که این حفره‌ها با نیم‌کره‌هایی که چندین سوراخ در آن تعبیه و با شیشه‌های رنگی و محدب تزیین شده بود، پوشانیده می‌شد.

در اطراف فضای میانی رختکن سکوهایی برای استراحت مراجعان تعبیه شده بود که برای ورود به آنها می‌بایست از پله ای سنگی بالا می‌رفتند. بیشتر تزیینات حمام در بخش رختکن است. در این بخش مراسم جشن حنابندان برای عروس و داماد نیز برگزار می‌شد.
آبی که در حمام مورد استفاده قرار می‌گرفت از برکه‌ها (آب انبارها) و آبگیرهای بزرگ و متعددی که در شهر و اطراف آن وجود داشت، به کمک حیوانات باربر حمل و به قسمت‌های مختلف حمام منتقل می‌شد و از نکات بارز در این حمام، سیستم مسیر آب در جداره دیوارهای آن است.
حرارت موردنیاز حمام خانی در گذشته همانند سایر حمام‌های قدیمی ایران، با سوزاندن مواد عالی همچون شاخ و برگ خشک شده درختان و خار و خاشاک و همچنین فضولات حیوانی در تون (گلخن یا آتشگاه) تامین می‌شد که تون یا گلخن خارج از فضای حمام و در زیر دیگ خزینه حمام قرار داشت.
این حمام در حال حاضر به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داده و در آن علاوه بر نمایش چندین مجسمه با پوشش لباس محلی، آثار و دست نوشته‌های مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی شهرستان بستک نیز جمع‌آوری شده است.
حمام خانی بستک در سال ۱۳۷۳ مرمت و بازسازی شد و در تاریخ ۳/۱۲/۱۳۷۷ با شماره ملی ۲۲۱۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.